تحلیل «نشنال اینترست» از لزوم اعطای نقش به روسیه در نظم جهانی

روسیه جای آمریکا را تنگ نمی کند

ساعت ۲۴-سیاست خارجی آمریکا در دهه پیش رو احتمالاً بر امر مدیریت روابط میان مجموعه ای از قدرت های بزرگ، سفت و سخت و جاه طلب متمرکز خواهد بود که هدف آنها در کمترین حالت این است که بخشی از کفه توازن قدرت جهانی را از ایالات متحده آمریکا دور کنند.

محمد مهدی حاتمی-این فهرست نه تنها شامل چین و روسیه که شامل کشورهایی مانند برزیل، ترکیه، اندونزی و هند هم هست، دموکراسی هایی نوظهور و «سهامدارانی مسئولیت پذیر» در نظام جهانی کنونی، اما در عین حال کشورهایی که صدایی چیره تر در عملیات این نظام را هم طلب می کنند. این چالش دقیقاً همان چیزی است که فردی واقع گرا از نظم جهانی ای دائماً چند قطبی شونده و رقابتی انتظار دارد. با این همه این هنوز هم مهم است که بدانیم چنین چالشی چگونه برای ایالات متحده نو و جدید خواهد بود، چرا که هیچ حالت مشابه مدرنی برای مدیریت طیف رنگارنگ روابط میان دسته ای از قدرت های جاه طلب و بزرگ، وجود ندارد.

به گزارش ساعت ۲۴، این چالش دو خطر عمده و البته مخالف هم پدید می آورد. نخستین آنها این است که آمریکا نتواند نقش خود را در قبال این رقبای نوظهور، به ویژه چین و روسیه، به درستی بازی کند و در نتیجه در برقراری توازن میان جاه طلبی های منطقه ای آنها شکست بخورد. دو دیگر آن است که واشنگتن که به وجود نظمی جهانی که خود پدید آورنده آن بوده، خو گرفته است، بیش از پیش به عدم تمایل دیگر قدرت های کلیدی برای حرکت در خط خود بی توجی نشان دهد، حال آنکه تهدید روسیه و چین را بیش از اندازه بزرگ جلوه می دهد.

تامس گراهام که به تازگی مقاله ای در باب مدیریت روابط ایالات متحده آمریکا با روسیه به نگارش درآورده است، راه حل های مناسبی برای این وضعیت ها در چنته دارد. او راه حل هایی متنوع و پیشنهادهای سیاستگذارانه حساسی ارائه می دهد. یکی از این پیشنهادها ارزش بررسی بیشتر را دارد: سیاست تو در توی ایالات متحده آمریکا در قبال روسیه که مبتنی بر قواعد نظم جهانی بین المللی است. گراهام به نوبه خود خوشبین است. او می گوید وارد کردن روسیه به جامعه اروپایی-آتلانتیکی اکنون خارج از دسترس به نظر می رسد، چرا که روسیه برای نظم جهانی ای که توسط آمریکا به پیش برده شود چالش خواهد آفرید. به همین دلیل نمی توان تصور کرد روسیه هم به کشوری اروپایی-آتلانتیکی بدل شود. با این همه، آمریکا می تواند از ساختار پسا جنگ برای به رسمیت شناختن نگرانی های روسیه استفاده کند و با این کار فضایی به مسکو بدهد که در نهایت به رفتارهای این کشور شکل خواهد داد. در واقع، رویکرد آمریکا به روسیه و هر قدرت بزرگ دیگری در جهان، نهایتاً در صورتی کاراتر خواهد بود که ریشه در قواعد، هنجارها و نهادهایی داشته باشد که نظام جهانی پسا جنگ را به رسمیت بشناسد.

به گزارش ساعت ۲۴، این نظم محصول امیدهای ایدئال گرایانه جنگ جهانی دوم برای مدیریت جهان پس از جنگ بود. این نظم واجد عناصری گسترده بود که در پاره ای موارد در سطح جهانی هم کاربست داشتند (مانند نظام سازمان ملل متحد)، در پاره ای از موارد برای هر کشوری که تمایل داشت در دسترس بودند (مانند سازمان تجارت جهانی) و در موارد باقی مانده ها هم نظامی بود برای دموکراسی هایی که ارزش های مشترکی داشتند (مانند ناتو و اتحادیه اروپا). ایده اصلی این نظم نوین این بود که از وضعیت دهه ۱۹۳۰ درس بگیریم تا از آشوب های اقتصادی و رویارویی های ژئوپولتیک که مسبب جنگ بودند، به وسیله شکل دادن به ترجیحات و رفتارهای دولت ها اجتناب کنیم.

این باور در ایالات متحده آمریکا وجود دارد که روسیه-و دست کم رژیم ولادیمیر پوتین- را به عنوان دشمنی همیشگی و مخالف سرسخت نظم جهانی به رهبری آمریکا فرض کند. در این شکی نیست که روسیه، پس از سالها تلاش برای در هم آمیختن با نهادهای غربی، حالا اندکی گوشه گیر تر شده است. پوتین انتقادهایش به نهادهای تحت رهبری آمریکا در جهان را شدت بخشیده است و به تلاش های روسیه برای بی ثبات کردن سازمان هایی مانند ناتو و اتحادیه اروپا هم افزوده است. اقدامات او در اوکراین هم برخی هنجارهای نظم کنونی را نقض کرده اند.

همان طور که گراهام به درستی نشان می دهد، اکنون اما علی رغم آنکه تخاصم مسکو غیر قابل انکار می نماید، ایالات متحده آمریکا و روسیه هنوز هم منافع مشترک بسیاری دارند. آنها در باب موضوعات محدود و البته مهمی، از مبارزه علیه تروریسم گرفته تا منع اشاعه سلاح های هسته ای و تا موضوعات اقتصاد جهانی با یکدیگر همکاری می کنند. مسکو به همان اندازه ای که از تلخی نظم جهانی نالان است و آن را تهدیدی علیه خود به حساب می آورد-آن هم در باب موضوعاتی مانند گسترش دموکراسی مورد حمایت آمریکا در شرق اروپا- در مورد تأکیدی که باید بر ارزش وجود سازمان ملل متحد بگذارد و دستورالعمل های این نهاد که بر همه، از جمله خود آمریکا هم لازم الاجرا هستند و بر سایر مزایای وجود این نظم، صحه می گذارد. روسیه نمی خواهد ایدئولوژی جهانی ای را بر جهان تحمیل کند و به جاه طلبی هایش در قبال اروپا ادامه دهد.

به گزارش ساعت ۲۴، در این زمینه، تداوم درگیر کردن روسیه با عناصر نظم موجود، هر جا که ممکن باشد، بنیانی قوی تر برای القای هنجارها و قواعد پدید می آورند تا حالتی که نظامی مبتنی بر مرکزیت ایالات متحده آمریکا در پیش گرفته شود که می خواهد روسیه را از نظم فعلی خارج کند. خصومت روسیه با غرب انکار نشدنی است اما این خصومت ریشه در این ترس دارد که آمریکا می خواهد جهان را به شیوه پس از پایان جنگ سرد اداره کند تا روسیه را ضعیف نگه دارد. روسیه هم مانند چین مشتاق موقعیتی در نظم با ثبات جهانی است نه آنکه به مثابه یک مشکل تراش منفور نگریسته شود.

منبع: نشنال اینترست