کارنامه دخل و خرج کشور در 5 ماه اول سال بررسی شد

کسری 20 هزار میلیارد تومانی بودجه

ساعت24- امسال هم حساب و دخل و خرج دولت جور نیست؛ کسری‌ منابع در مقابل مصارف، با ارقام بالا در کارنامه 5 ماه ابتدایی دولت خودنمایی می‌کند. بیشترین مضیقه هم از محل درآمدهایی است که پیش‌بینی می‌شد با فروش نفت به دست می‌آید اما حاصل نشد.

حساب و کتاب‌ها در سومین بودجه دولت روحانی، باز هم کسری تحمیلی به دولت را نشان می‌دهد. آنچه درکارنامه دخل و خرج پنج ماه نشان داده شده، کمبود 205 هزار و 300 میلیارد ریالی است که روی دست حسن روحانی و همقطارانش مانده است. تمام درآمدهای دولت چه درآمدهای نفتی و چه غیرنفتی در این مدت 640 هزار میلیارد ریال بوده، حال آنکه دولت 845 هزار میلیارد ریال خرج کرده است. بنابراین در شرایطی که پیش بینی می‌شد دولت فقط 147 هزار میلیارد ریال کسری بیاورد، اما میزان کسری‌اش به 205 هزار میلیارد ریال رسید. نکته نگران‌کننده که دست‌کم در هشت سال گذشته از سوی تصمیم‌گیران اقتصادی و مالی دیده شده، فاکتور گرفتن از هزینه‌هایی است که برای بخش عمران پیش‌بینی می‌شود. دولت هرجا کم می‌آورد، دیواری کوتاه‌تر از هزینه‌های عمرانی پیدا نمی‌کند. دست‌اندازی به منابع عمرانی تبدیل به سنت شده است. امسال هم طبق رسم گذشته، اعتبارات عمرانی یا به اصطلاح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در حالی که بنا بود در 5 ماه ابتدای سال 244 هزار میلیارد ریال تخصیص یابد؛ تنها 51 هزار میلیارد ریال هزینه شد. این اعداد به این مفهوم است که دولت فقط 9/20 درصد از اعتباراتی که باید به بخش عمرانی می‌داد تخصیص داده است. براساس جدول گزیده‌ آمارهای اقتصادی که بانک مرکزی دیروز منتشر کرد، اعتبارات عمرانی اختصاص داده شده در پنج ماهه ابتدای امسال 3/18 درصد از عدد تخصیصی سال گذشته کمتر شده است؛ این بدان معناست که با وجود تاکید مکرر دولت بر اجرای عملیات عمرانی و اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام باز هم در عمل، از سهم همین بخش زده شد تا از تامین کسری‌های صندوق‌های بازنشستگی، پرداخت حقوق کارکنان دولت و پرداخت یارانه‌های مردم چیزی کم نشود.

کسری‌34 درصد بیشتر از پیش‌بینی
کسری بودجه یا همان ناهماهنگی در منابع و مصارف بدون درآمدهای نفت در عملیات بودجه‌ریزی کسری تراز عملیاتی نام دارد؛ این تصویر در بودجه پنج ماهه نخست سال وضعیت خوبی را نشان نمی‌دهد. آمارهای بانک مرکزی تاکید می‌کنند که در پنج ماه ابتدای امسال 322 هزار میلیارد ریال کسری تراز عملیاتی به بار نشسته است. در حالی که دولت گمان می‌کرد در این مدت تنها با 239 هزار میلیارد ریال کسری منابع و مصارف روبه‌رو شود. در واقع کسری‌ها 34 درصد بیشتر از آن چیزی است که دولت در حساب و کتابش به آن رسیده است. اگرچه کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، توفیق اجباری است که امسال نصیب دولت شده اما جدا کردن نفت از درآمدهای دولت از آنجا اهمیت دارد که دولت همواره بر عدم اتکا به نفت تاکید داشته و موفق به اجرای آن نشده است. حالا با کاهش درآمدهای نفتی، دولت می‌تواند با تراز درآمدها و هزینه‌های خود یا لااقل تلاش در این زمینه در مسیر جدایی درآمدهای نفتی از بودجه گام بردارد که نخستین بخش از اهداف برنامه ششم توسعه نیز هست. در بررسی بخش درآمدها با این واقعیت مواجه می‌شویم که بار اصلی تامین هزینه‌های سالانه کشور را مالیات‌ها بر دوش می‌کشد. رقم 356 هزار میلیارد ریالی از طریق مالیات‌های دریافتی ظرف 5 ماه به دست آمده؛ این رقم با احتساب درآمدهای غیرنفتی 5/75 درصد منابع بودجه را به خود اختصاص داده است که در مجموع درآمدهای نفتی و غیرنفتی 6/55 درصد گزارش شده است. یعنی بالغ بر نیمی از کل درآمدهای به دست آمده برای کشور را مالیات سهم‌گیری کرده است. اگرچه این رقم به گفته کارشناسان اقتصادی و فعالان تجاری به دلیل رکود عمیقی که در اقتصاد حاکم است، عدد خوبی است اما برای افزایش 6/25 درصدی درآمدهای مالیاتی تا مرداد سال جاری، بخش تولید تحت فشار بوده است. در عین حال که درآمدهای مالیاتی اعم از مشاغل و درآمدهای کارکنان بخش دولتی و خصوصی افزایش یافته است.
30 درصد افت درآمد نفت
پس از توافق برجام و افزایش تولید و صادرات نفت، این انتظار وجود داشت که درآمدهای حاصل از نفت با وجود عدم رشد قیمت‌ها، با افزایش همراه شود اما بررسی عملکرد 5 ماهه در این بخش نشان می‌دهد 119 هزار میلیارد ریال بابت فروش نفت‌خام به دست آمده که این مبلغ حتی از عملکرد 5 ماهه سال پیش که هنوز سایه تحریم‌ها بر سر اقتصاد سنگینی می‌کرد 7/29 درصد کمتر است. منابع به دست آمده از محل صادرات فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی هم 40 هزار میلیارد ریال بوده که این عدد هم نسبت به مدت مشابه سال گذشته 9/9 درصد کمتر شده است.
بدهی دولت به بانک‌ها، 137 هزار میلیارد تومان
گزیده آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در بخش پولی و عملکرد این بخش نشان می‌دهد که رشد 10 هزار و 390 میلیارد تومانی بدهی دولت به بانک مرکزی در 5 ماه نخست امسال به ثبت رسیده که این رقم در مقابل کاهش 2/22 درصد سپرده‌گذاری دولت نزد بانک مرکزی و افزایش 9/24 درصدی سپرده‌های سرمایه‌گذاری، مهم‌ترین بخش عملکردی سیستم پولی کشور است. در این آمارها به میزان بدهی دولت به سیستم بانکی اشاره شده که در مرداد سال جاری با رشد 9/22 درصدی نسبت به مرداد سال گذشته به 137 هزار میلیارد تومان بالغ شده است. براساس جداول خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های سیستم بانکی، مجموع دارایی خارجی بانک مرکزی با 3/3 درصد کاهش در مردادماه امسال نسبت به اسفندماه سال گذشته به 340 هزار و 660 میلیارد تومان رسید. بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در پنج ماهه اول امسال 21 درصد رشد داشته و به 62 هزار و 940 میلیارد تومان بالغ شده است. از این میزان 34 هزار و 800 میلیارد تومان بدهی دولت به بانک مرکزی است که در پنج ماهه اول امسال 6/42 درصد رشد داشته و 28 هزار و 140 میلیارد تومان دیگر سهم شرکت‌ها و موسسات دولتی است که در پنج ماهه اول امسال فقط 9/1 درصد رشد داشته است. حجم کل بودجه عمومی سال جاری 267 هزار میلیارد تومان است و با توجه به اینکه دولت مجاز به دریافت حداکثر 3 درصد بودجه عمومی از بانک مرکزی به عنوان تنخواه است، بدهی دولت در 5 ماهه اول حداکثر 8 هزار و 10 میلیارد تومان جای رشد داشت اما در این مدت 10 هزار و 390 میلیارد تومان به حجم بدهی افزوده شده است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی 91 هزار و 840 میلیارد تومان است که در یک سال منتهی به مردادماه سال جاری 2/12 درصد و پنج ماهه اول امسال 8/9 درصد افزایش را تجربه کرده است. سایر دارایی‌های بانک مرکزی با 1/276 درصد افزایش 8 هزار و 380 میلیارد تومان محاسبه شده است. در مجموع کل دارایی‌های بانک مرکزی 510 هزار و 560 میلیارد تومان است که در پنج ماهه اول امسال 4/3 درصد رشد داشته است. مجموع اسکناس و مسکوک در پنج ماهه اول امسال تغییر نداشته و 48 و 760 میلیارد تومان محاسبه شده است. از این میزان 32 هزار و 340 میلیارد تومان اسکناس مسکوک در دست اشخاص، 10 هزار و 510 میلیارد تومان نزد بانک‌ها و 5 هزار و 910 میلیارد تومان نزد بانک مرکزی قرار دارد.
رشد سپرده‌های قانونی
سپرده بانک‌ها نزد بانک مرکزی در پنج ماهه اول امسال 1/9 درصد رشد داشته و به 117 هزار و 500 میلیارد تومان رسیده است. از این میزان سپرده قانونی 112 هزار و 890 میلیارد تومان و سپرده دیداری 4 هزار و 610 میلیارد تومان است. سپرده دیداری 1/19 درصد کاهش یافت.

اعتماد