تاسف لاریجانی، سوال نمایندگان، واکنش فراکسیون امید به لغو سخنرانی مطهری در مشهد

مجلس پشت نایب‌رییس

ساعت24-ساعت ۸ و ۱۵ دقیقه صبح دیروز وقتی که ترافیک سنگین غیرمنتظره تهران خیلی‌ها را نگران قرارهای کاری‌شان کرده بود، علی لاریجانی راس ساعت، پشت صندلی ریاست نشست تا چهل و ششمین جلسه علنی مجلس را آغاز کند.

هوای تهران برفی و سرد بود و حوالی میدان بهارستان دانه‌های برف زمین را سفیدپوش کرده بود. اما مجلس هوای دیگری داشت. لاریجانی هنوز پیراهن مشکی اربعین را از تنش بیرون نیاورده بود. عارف و دیگر امیدی‌ها هم یک ساعت زودتر از جلسه علنی آمده بودند تا در جلسه فراکسیون امید حرف‌های‌شان را یک کاسه کنند. جلسه چهل و ششم یکسره تحت تاثیر غائله روز اربعین در مشهد بود. قاری، آیاتی از سوره حجرات را خواند و داشت از صندلی‌اش بلند می‌شد تا مجلس وارد دستور شود که علی لاریجانی نطق پیش از دستور خودش را شروع کرد. با ضرباهنگی آرام از بدعهدی‌های امریکا و پاسخ‌های احتمالی ایران شروع کرد تا به اتفاق روز اربعین در مشهد برسد. انگار که نمایندگان از قبل در انتظار شنیدن این سخنان از لاریجانی بودند. فضای مجلس آرام و ساکت شد.
نطق تند و تیز رییس مجلس
لاریجانی جمله اول را که گفت فریاد احسنت نمایندگان به هوا رفت. «اقدامی که دادستان مشهد در مورد سخنرانی نایب‌رییس مجلس شورای اسلامی انجام دادند و موجب این همه بحث در کشور گردید، تاسف‌آور است». او گفت که حتی اگر اطلاعاتی به دادستانی مشهد رسیده باشد که این سخنرانی مشکل امنیتی دارد باز هم راهکار آن طرح موضوع در شورای تامین و تصمیم جمعی است. غلامعلی صادقی، دادستان مشهد در این چهار روزی که بر سر لغو سخنرانی مطهری آن هم با تصمیم او غائله‌ای به پا شده فقط سکوت کرده است. برای همین هم لاریجانی گفت که نمی‌خواهد فعلا قضاوت نهایی داشته باشد چون سخنان دادستان را نشنیده است. یک نکته کلیدی در سخنان لاریجانی بود و آن نکته اینکه او از چند روز قبل از اربعین در جریان قرار گرفته و موضوع را با رییس قوه قضاییه یعنی برادرش در میان گذاشته است. نظر آیت‌الله آملی هم این بوده که ترجیحا موضوع در شورای تامین مطرح و تصمیم‌گیری درباره آن انجام شود. لاریجانی گفت که استاندار خراسان رضوی هم با او تماس گرفته و گفته از نظر شورای تامین استان مشکل امنیتی پیش‌بینی نمی‌شود و وزیر کشور هم در روز اربعین همین حرف را زده است. لاریجانی گفت که شورای تامین برای بررسی همه‌جانبه همین امور است که هر نهاد عضو، اطلاعات خود را مطرح کند تا در حکومت با نظر قاطع عمل شود لذا اینگونه رفتارهای تک‌روانه در مستندترین وجه آن، خود عامل تفرقه و انشقاق در ساختارهای کشور و بروز اختلاف می‌شود. اینگونه رفتارها به هیچ‌وجه به مصلحت کشور آن هم در شرایط حساس فعلی نیست. لاریجانی که تا اینجای کار خطابش به دادستانی بود این جمله را هم به وزارت کشور و استانداران گوشزد کرد: «به نظر می‌رسد استانداران در اینگونه موارد به عنوان رییس شورای تامین و مسوول امنیت استان باید دستور صریح به نیروی انتظامی بدهند و قبل از بروز حادثه جلوی اینگونه اقدامات را بگیرند». بعد هم کمیسیون شوراها را موظف کرد تا گزارش جامعی از ابعاد موضوع تهیه کند و به مجلس ارایه دهد.
تعیین کمیته سه نفره مجلس برای سفر به مشهد
دستور لاریجانی بلافاصله عملی شد و کمیسیون شوراها یک اصلاح‌طلب (علی اصغر یوسف نژاد) و دو اصولگرا (احمد امیرآبادی فراهانی و ابوالفضل ابوترابی) از اعضای خودش را مامور بررسی این اتفاق کرد تا روز شنبه راهی مشهد شوند و با دادستان، ‌استاندار و مقامات دیگر استان در این باره گفت‌وگو کنند. حرف‌های لاریجانی که تمام شد مجلس دستور کار روزانه‌اش را شروع کرد. بررسی تعدادی موافقتنامه اقتصادی میان ایران و چند کشور آسیایی و دست آخر هم سوال محبی‌نیا و ادیانی از طیب‌نیا، وزیر اقتصاد. اما زیرپوست مجلس خبرهای دیگری در جریان بود. کم‌کم نمایندگان از صندلی‌های‌شان بلند شدند و رفت و آمدها شروع شد.
تصمیم هماهنگ فراکسیون امید
عارف و بقیه اعضای شورای مرکزی فراکسیون امید قبل از جلسه علنی تصمیم گرفته بودند تا اعضای فراکسیون در صحن در قالب نطق و تذکر نسبت به لغو سخنرانی مطهری در مشهد موضع‌گیری کنند. آنها بیانیه‌ای را هم در محکومیت این اتفاق تهیه کردند تا بعد از اینکه به حد نصاب ١٥٠ امضا برسد در صحن علنی قرائت کنند. سوال از وزرای دادگستری، کشور و اطلاعات هم تصمیم دیگر آنها بود. حالا معنای رفت‌وآمد و لابی‌های نمایندگان فراکسیون امید معلوم می‌شد. بیشتر از همه بهرام پارسایی، عبدالکریم حسین‌زاده، محمود صادقی و حجت‌الاسلام مازنی یک لحظه هم روی صندلی‌های‌شان بند نبودند و از نمایندگان امضا می‌گرفتند. صندلی عارف هم لحظه‌ای خلوت نمی‌شد. پارسایی، صادقی، سیدفرید موسوی، مازنی و فیضی اطراف صندلی عارف بودند و با او صحبت می‌کردند. در همین حین تاجگردون هم به آنها اضافه شد. متنی را به عارف نشان داد و دقایقی درباره آن با هم صحبت کردند. تاجگردون شب قبل از آن در صفحه اینستاگرامش به ماجرای مشهد واکنش نشان داده بود. او نوشته بود: «اتفاقاتی که سال‌ها از آن خبری نبود در حال شکل‌گیری است. ممانعت از حضور اندیشمندان در دانشگاه‌ها آن‌هم از نوع کسانی که در دایره حکومت هستند، زنگ خطری برای نشاط سیاسی در دانشگاه است... همانند لغو شدن سخنرانی نایب‌رییس مجلس آن نیز بدون حضور خودسران و البته توسط مقامات حکومت، می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را به روح جامعه علمی و دانشگاهی وارد کند. و اما ۱۶ آذر در پیش است؛ آیا باید شاهد برنامه‌های تشریفاتی در دانشگاه‌ها باشیم؟» محمدرضا عارف رییس فراکسیون امید هم که بیشتر مشغول فعالیت‌های پشت‌پرده و سیاستگذاری در فراکسیون امید است به ایرنا گفت که: «طرحی در فراکسیون امید مجلس در راستای جلوگیری از اخلال در مراسم‌ها و سخنرانی‌ها در حال تهیه است که امروز نهایی می‌شود.»
بیانیه ١٥٠ امضایی
در حمایت از علی مطهری
هر چه بود حاصل کارشان این بود که بیانیه آنها تا پایان جلسه علنی دیروز به ١٥٠ امضا رسید که حتما امروز با تعداد امضاهای بیشتر در صحن قرائت می‌شود. به علاوه سوال از وزیر دادگستری که صادقی پیگیر آن بود هم به ٢٨ امضا رسید که صادقی تصویر آن و نام امضاکنندگان را در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرد. تا اینجای کار اسامی نمایندگانی از جمله مصطفی کواکبیان، احمد مازنی، سهیلا جلودارزاده، محمدرضا تابش و فریده اولاد قباد وجود دارد. اما هیچ کدام از نمایندگان اصولگرا و به وی‍ژه نمایندگان مشهد این سوال را امضا نکرده‌اند. نمایندگان مشهد در مجلس همگی نزدیک به جبهه پایداری و از اصولگرایان تندرو هستند. به علاوه بهرام پارسایی، سخنگوی کمیسیون اصل نود هم به ایسنا گفته است که شکایت او و حسین‌زاده، نایب‌رییس فراکسیون امید از دادستان مشهد و طرز کار قوه قضاییه -که ایراد جدی به آن وارد است- تقدیم کمیسیون اصل نود شده و به زودی در دستور کار کمیسیون اصل نود قرار می‌گیرد.
نطق‌ها و تذکرهای تند علیه لغو یک سخنرانی
اصلاح‌طلبان مجلس کار خودشان را پیش می‌بردند و مجلس مشغول بررسی دستور کار روزانه خود بود. ماجرای مطهری در مشهد اما فراموش نمی‌شد. برای همین هم وقتی بادامچی نماینده اصلاح‌طلب مجلس می‌خواست در موافقت با لایحه موافقتنامه ایران و مجارستان صحبت کند قبل از آن از موضع‌گیری لاریجانی تشکر و برخورد با علی مطهری در مشهد را محکوم کرد. اما در حالی که صندلی علی مطهری شلوغ بود و کمتر لحظه‌ای خلوت می‌شد، تیر بعدی مجلس به سمت غائله روز اربعین مشهد از چله کمان وکیلی روانه شد. محمدعلی وکیلی، نماینده اصلاح‌طلب تهران از ناطقان میان دستور دیروز بود که با این مقدمه که ما نیازمند بازگشت به اتمسفر دهه ٦٠ و آن روحیات و مسوولیت‌پذیری هستیم، گفت: ما مجبوریم از پارادایم «هر که با ما نیست بر ما است» عبور کنیم. در حالی که الان در چنین پارادایمی اسیر شدیم و به همین دلیل سیاسیون ما به جوانمرگی سیاسی گرفتار شده‌اند. وکیلی گفت که ‌ما سرمایه‌های انسانی خود را در پدافند غیرعامل از دست داده‌ایم و فضای برچسب‌زنی و برخوردهای حذفی ما را آسیب‌پذیر کرده است. تا زمانی که نگاه دشمن‌انگاری از رقیب تغییر نکند وضع همین است که شاهد هستیم. ما شاهدیم چطور چتر انقلاب را به دلیل گره زدن زلف خود به زلف انقلاب آن‌چنان کوچک کرده‌ایم که فرزند علامه مطهری تئوریسین انقلاب و جزو بنیانگذاران اصلی انقلاب و نایب‌رییس مجلس برای اربعین حسینی اجازه ندارد در مسقط‌الراس خویش سخنرانی کند. اگر بناست مطهری به عنوان نایب‌رییس مجلس با این روایت انگاری‌های خودسلیقه نتواند برای اربعین سخن بگوید پس چه کسی باید در این مملکت سخن بگوید؟ او گفت که ما برای حفاظت از سرمایه‌های خود نیازمند گفت‌وگوی ملی هستیم و حوزه عمومی سال‌هاست دچار سوءتفاهمات گذشته است و بدون عنصر مفاهمه این حوزه گرفتار خشونت و نهایت فروپاشی است و راه ترمیم آن شکل‌گیری گفت‌وگوی ملی است. آیین گفت‌وگو باید به یک ارزش ملی تبدیل شود و همه موضوعات پیش از آنکه یکسویه از تریبون‌ها اعلام و به تابو تبدیل شود باید روی میز گفت‌وگو قرار گیرد. بعد هم پیشنهاد داد چه اشکال دارد آقایان مطهری و علم‌الهدی پیرامون موضوعات اختلافی همچون موسیقی و... از طریق تلویزیون به گفت‌وگو بپردازند و داوری را به مردم بسپارند؟ وکیلی ضربه نهایی به انحصارطلبی یک جریان در کشور را اینگونه وارد کرد: «مدت‌هاست دست رهبران اصلاح‌طلب برای گفت‌وگو به سمت برادران اصولگرای‌شان دراز است، اما پاسخی دریافت نشده است. رویکرد انحصاری هر روز هم قدرت و هم صاحب قدرت را به فساد می‌کشاند و سلامت و سعادت در گرو گذار به پارادایم «امروز من، فردا شما» است.» وکیلی که از پشت تریبون پایین آمد، نمایندگان فراکسیون امید به استقبالش رفتند و از سخنانش تشکر کردند. اما همچنان اطراف مطهری پر از نمایندگانی بود که مشغول خوش و بش با او یا حتی انتقاد از رفتارهایش بود. بهروز نعمتی، فیضی و جلالی اطراف مطهری بودند و با او صحبت می‌کردند که مجتبی ذوالنوری، نماینده قم و از چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری نزدیک مطهری آمد و در حالی که دستش را گرفته بود چیزی به او گفت و خندید. اما مطهری با چهره‌ای عادی جوابش را داد و با مازنی که کنار دستش ایستاده بود مشغول صحبت شد. مازنی هم متنی را به او نشان داد و بعد هم خودکارش را داد تا امضا کند. مطهری متن را امضا کرد اما بعد نشست و چند جمله به آن اضافه کرد. محمد کاظمی، نایب‌رییس کمیسیون حقوقی نماینده اصلاح‌طلب بعدی بود که برنامه فراکسیون امید در جلسه علنی دیروز را پیش برد. دو سوم از نطق او به ماجرای مشهد و لغو سخنرانی مطهری مربوط بود. او گفت که ممانعت از سخنرانی علی مطهری در مشهد مغایر با اصول ۳، ‌۹، ۲۰، ۲۲، ۲۳، ۲۷ و ۱۵۶ قانون اساسی و ضرورت حفظ آزادی‌های اجتماع و بیان است. بعد هم گفت چون این قانون‌شکنی به جایگاه مجلس به عنوان نهاد قانونگذاری به‌شدت لطمه وارد کرده نمایندگان باید در اقدام جمعی خواستار برچیده شدن همیشگی این قانون شکنی و برخورد با همه عوامل مقصر شوند. این پیشنهاد او با احسنت نمایندگان همراه شد. کاظمی گفت: ‌آقای مطهری قرار بود درباره تحلیل واقعه کربلا، نظرات شهید بزرگوار مطهری، ایدئولوگ بزرگ انقلاب در کتاب حماسه حسینی را مورد بررسی قرار دهند. سخنرانی صرفا مذهبی که سیاسی نبوده و همین موضوع به مقامات ذی‌صلاح نیز اطلاع داده شده بود. حال فرض می‌کنیم آقای مطهری می‌خواسته درباره مسائل روز کشور نیز اظهارنظر کنند که چنین اختیاری را قانون اساسی در اصول ۸۴ و ۸۶ به نمایندگان داده است. طبق اصول ۸۴ و ۸۶ قانون اساسی نماینده حق دارد در تمامی مسائل داخلی و خارجی کشور اظهارنظر کرده و آزاد است و نمی‌توان او را به خاطر اظهارنظرهایش تحت تعقیب قرار داد. سوال این است دادستان مشهد که باید پیشگام در اجرای قانون باشد و اساسی‌ترین وظیفه‌اش برخورد با قانون‌شکنان است، با چه مجوزی از برگزاری چنین مراسمی ممانعت به عمل آورده است؟ با این کار به اعتبار و حیثیت کشور به خصوص دستگاه قضایی لطمه وارد کرده است. شنیده‌ام دادستان مشهد مطرح کرده که به دلیل پیشگیری از وقوع جرم مانع برگزاری مراسم شده است؟ طبیعتا اگر دادستان مشهد چنین قصدی داشته باید کسانی که قرار بوده سازمان‌یافته این سخنرانی را مختل کرده و مراسم قانونی و دارای مجوز را بر هم زنند، دستگیر کند. چون آنها قصد ارتکاب جرم داشته و قانون‌شکنی کرده‌اند. این اقدام شما افکار عمومی را یاد ضرب‌المثل معروفی می‌اندازد مبنی بر اینکه سنگ را بسته‌اند. کاظمی خطاب به دادستان مشهد گفت: شما که براساس وظیفه قانونی خود قصد پیشگیری از وقوع جرم را داشتید کاش قبل از اینکه عوامل شوم پدیده، ‌میزان و ثامن الحجج با بالا کشیدن و حیف و میل اموال مردم آن هم بیش از ۵۰۰ هزار نفر از مردم مسلمان این مرز و بوم را به خاک سیاه بکشانند، با دستگیری سردمداران این شرکت‌ها از بیچاره شدن این مردم جلوگیری می‌کردید. حتی شورای تامین استان نمی‌تواند با مصوبه خود از برگزاری مراسم سخنرانی نماینده ملت جلوگیری کند. چون این حق را قانون اساسی به عنوان فصل الخطاب برای همه نمایندگان پیش بینی کرده است. درست است که شورای تامین باید با برطرف کردن موانع برگزاری مراسم، امنیت را برای مردم و سخنران تامین کند اما این قانون شکنی به جایگاه مجلس به عنوان نهاد قانونگذاری به‌شدت لطمه وارد کرده و بجاست نمایندگان در اقدام جمعی خواستار برچیده شدن همیشگی این قانون‌شکنی شوند که متاسفانه سابقه تکرار شدن نیز دارد. همچنین از مقامات ذی‌صلاح درخواست برخورد با همه عوامل مقصر را تقاضا کنند. بعد هم از رییس قوه قضاییه خواست تا برای اصلاح امور در دادگستری مشهد تدابیری بیندیشد.
انتقاد نمایندگان اصولگرا از حمایت لاریجانی
اما پایداری‌های مجلس که حالا خیلی کم‌تعدادتر و کم بنیه‌تر از مجلس نهم شده‌اند هم در تکاپو بودند. حاجی دلیگانی لحظه‌ای بر سر صندلی سلیمی و لحظه‌ای دیگر با سالک صحبت می‌کرد. کمی بعد ادیانی به آنها اضافه می‌شد و همگی سراغ نوروزی در آن‌ سوی صحن می‌رفتند. همین بود که وقتی نوبت به تذکرهای نمایندگان رسید با فریاد و نشان دادن آیین‌نامه داخلی مجلس از هیات‌رییسه وقت خواست تا صحبت کند. اما وقتی دید هیات‌رییسه به فریادهای او بی‌توجه است از انتهای صحن به طرف هیات‌رییسه دوید و از آنها خواست تا به او وقت صحبت بدهند. حالا ریاست مجلس در دست پزشکیان بود و علی لاریجانی مجلس را ترک کرده بود. وقتی میکروفن حاجی دلیگانی باز شد او لاریجانی را متهم به جانبداری کرده و گفت: «در کشور حوادث گوناگونی رخ می‌دهد، اما چرا باید درباره لغو سخنرانی آقای علی مطهری، سران سه‌قوه ورود کنند؟ بعد هم با لحن معناداری گفت: اخباری که به دست ما می‌رسد حاکی از این است که جریان خاصی پشت موضوع سخنرانی علی مطهری در روز اربعین در مشهد قرار داشته است که مربوط به جریانات سیاسی هم نیست. باید بررسی شود که آیا عناصر نفاق پشت این موضوع بوده‌اند که این میتینگ را به این صورت برگزار کنند؟ از طرف دیگر تصمیمات شورای تامین استان نافی تصمیمات مقام قضایی نیست، لذا باید نظر دادستان مشهد را در این باره می‌شنیدیم. حاجی دلیگانی حاشیه‌های ایجادشده بر سر لغو سخنرانی روز اربعین علی مطهری در مشهد را یک بازی برای سرگرم کردن با هدف منصرف کردن مردم از خواسته‌های خود توصیف کرد گفت: در حال حاضر خواسته‌های مردم از ما موضوع معیشت و اشتغال جوانان‌شان است. وقت دولت و مجلس باید صرف مساله معیشت و اشتغال جوانان شود نه مسائل حاشیه‌ای. اما واکنش مسعود پزشکیان رییس مجلس به سخنان او هم جالب بود. او با صراحت گفت تذکر شما وارد نیست. اینکه دادستان جلوی نماینده مجلس را بگیرد غیرقابل قبول است. شما به جای اینکه بگویید چرا برای دیگران نگفته‌اند می‌گویید چرا برای این فرد گفته شده است. چرا باید جلوی نایب‌رییس مجلس را در این مملکت بگیرند که نتواند حرف بزند؟ اگر نماینده نتواند حرف بزند چه کسی حرف بزند؟ این کار اگر برای یک نفر هم اتفاق افتاده غلط است و هر کس این کار را کرده اشتباه کرده است. این سخنان پزشکیان باز هم با فریاد احسنت نمایندگان همراه شد. پایان جلسه علنی دیروز مجلس شاید جلوه‌ای از هماهنگی جدی مجلس دهم در مقابل یک اتفاقی بود که برای برخی عادی شده بود اما این‌بار گویا تفاوت این مجلس بازهم به چشم آمد تا مساله‌ای دیگر عادی نشود.

اعتماد