چرا مالک پلاسکو بازداشت نشد؟

ساعت24-از همان لحظه‌ای که خبر آتش‌سوزی و سپس تخریب ساختمان پلاسکو منتشر شد، این پرسش مطرح بود که مالک آن در چه جایگاهی است و چه کار می‌کند؟ اگر اخبار رویدادهای مشابه را پیگیری کرده باشیم، متوجه می‌شویم، اولین توجه اتهام به مالکین است و اگر مالک این ساختمان یک شخص حقیقی بود، به احتمال فراوان بلافاصله بازداشت و به دادگاه و دادسرا ارجاع داده می‌شد.

روزنامه «شهروند» می‌نویسد: ولی در این مورد خاص که مالک آن یک نهاد عمومی و نه شخص حقیقی است، نه تنها اقدامی جدی نشد، بلکه خودشان هم ضرورتی ندیدند که تا پس از گذشت چند روز اظهارنظری جدی نمایند. اولین اظهارنظر از سوی رئیس بنیاد مستضعفان نیز تا حدی عجیب بود هنگامی که گفت: «دستگاه‌های مختلفی در این بخش مسئولیت دارند، هر چند سرقفلی کلیه واحدهای این مجتمع در گذشته واگذار شده بود و بنیاد مستضعفان هیچ واحدی از این مجتمع را در اختیار نداشت ولی به عنوان مالک ساختمان ما هم مسئولیتی داریم و ضمن همدردی از زیر بار مسئولیت شانه خالی نخواهیم کرد و همانگونه که اشاره شد بعد از جمع شدن حادثه کار گروه رسیدگی به این حادثه مسئولیت هر سازمانی مشخص و طبق آن عمل خواهد شد... برای رفع نگرانی افرادی هم که در اینجا کسب و کار داشتند عرض می‌کنم که ان‌شاءالله بنیاد مستضعفان این ساختمان را با کیفیتی بسیار خوب ظرف مدت دو سال خواهد ساخت و طبق شرایط و ضوابط مشخصی به ذینفعان واحدهای ساختمان را واگذار خواهد کرد.»

همچنین، متأسفانه خبری مبنی بر پذیرش مسئولیت و عذرخواهی از سوی مسئول بنیاد منتشر و بلافاصله با این خبر تکذیب شد که: «روابط عمومی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی ضمن تکذیب اظهارات منتسب به ریاست این بنیاد مبنی بر عذرخواهی و قبول مسئولیت در حادثه ساختمان پلاسکو در جلسه کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در مورخ ٤ بهمن ماه ١٣٩٥، اعلام می‌دارد آنچه همواره مورد تاکید ریاست بنیاد بوده است مسئولیت دستگاه‌های مختلف و مسئولیت بنیاد در راستای کمک و مساعدت به خسارت‌دیدگان، ساخت مجدد و منطبق با استاندارد ساختمان پلاسکو و واگذاری منطبق بر ضوابط خاص می‌باشد.»

پس از حادثه قطار مسافربری که همراه با عذرخواهی و حتی استعفا بود، انتظار می‌رفت که ادبیات جدیدی وارد فضای سیاسی ایران شود، ولی ظاهرا هنوز خیلی راه مانده تا مسئولیت بدیهی‌ترین امور را عهده‌دار شویم. وقتی که تمام حقوقدانان بر مسئولیت مالک تاکید دارند حالا باید منتظر تعیین مسئولیت دستگاه‌های دیگر بود تا نوبت به بنیاد برسد! همین رفتار نشان‌دهنده نحوه برخورد آن نهاد با ارباب رجوع در حوزه تحت مسئولیت خود است. فراموش نکنیم از این نوع ساختمان‌ها که مالکیت آنها در اختیار بنیاد است همچنان وجود دارد و باید خیلی پیش از این در این باره فکر می‌شد و در مورد سایر ساختمان‌ها نیز باید فکر عاجلی انجام شود.

این درست است که آتش‌سوزی پلاسکو یک حادثه بود، ولی از نوع حوادثی است که احتمال آن زیاد بوده و سرمایه بزرگی نیز در آنجا وجود داشته است. وقتی که آقای شهردار سه سال پیش و در جمع اعضای شورای شهر به طور مشخص به خطرناک بودن وضع این ساختمان اشاره کرده است، بدان معناست که احتمال خطر بالا بوده، حتی اگر احتمال هم پایین بود به دلیل وضعیت این ساختمان و مملو بودن از پوشاک باید این خطر جدی‌تر تلقی می‌شد، و از این نظر خوب است که آقای سعیدی‌کیا، رییس بنیاد در این مورد توضیح دهند که ارزیابی ایشان از وضع این ساختمان و اقداماتی که انجام داده‌اند یا نداده‌اند چه بوده است؟ در هر حال مالکیت یک شیء یا ملک، مسئولیت‌آور است. بنیاد، کدام‌یک از مسئولیت‌های خود در این مورد را انجام داده است؟

نکته دیگری که در سخنان آقای سعیدی‌کیا وجود دارد، قولی است که برای ساختن این ساختمان در طول دو سال و تحویل دادنش به مستأجران آن است. این قول از دو جهت قابل نقد است. در درجه اول بنیاد نمی‌تواند این ساختمان را بدون رضایت تمامی مستأجران تجدیدبنا کند، در حالی که این سخنان نشان از یک اراده یک‌سویه برای ساخت آن است اراده‌ای که در نحوه برخورد نهادهای رسمی با مردم همیشه دیده می‌شود. از منظر حقوقی باید رضایت همه مستأجران دارای حق سرقفلی جلب و تجدیدبنا با توافق آنان باشد. بعلاوه ساختن چنین بنایی در دو سال رکورد جالبی خواهد بود ولی جامعه ما بیش از این نیازمند نگهداری درست از همین بناهای موجود است تا به این روزگار دچار نشوند.

نکته دوم آن عجیب‌تر است، چراکه آقای سعیدی‌کیا خودشان مهندس هستند، ولی هیچ توجهی نکرده‌اند که چگونه ممکن است این ساختمان را در طول دو سال بتوان ساخت و تحویل داد؟ حل مقدمات حقوقی آن مدت‌های زیادی طول خواهد کشید، چه رسد به توافق درباره جزییات ماجرا. به نظر می‌رسد که اینگونه اظهارات بیش از اینکه اعتماد دیگران را جلب کند، موجب بی‌اعتمادی به اظهارات مسئولین می‌شود. در شرایط کنونی کسب اعتماد مردم و افراد ذی‌نفع و کسانی که در این ماجرا دچار خسارت شده‌اند، بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد و به آرامش روحی و روانی آنان کمک می‌کند.