سرسختی دیوان سالاری خودخواه
نویسنده یادداشت:حسین سلاح ورزی
جامعه انسانی برای فرار از فرسوده شدن در نبردهای درون سرزمینی و درون گروهی اقشار متفاوت وبرای اینکه آسیب های سرچشمه گرفته از تعارض منافع به حد اقل برسد به این نتیجه رسید که نهادی به نام دولت و دیوان دولتی را اختراع واز این نهاد برای بهبود زندگی خود استفاده کند.
در پویش زمان اما همین جامعه ها به این نتیجه رسیدند مدیران نهاد دولت باید با آرای آزاد و سالم شهروندان انتخاب شوند. شهروندان درکشورهایی که به این سنت وفادارند و راهشان باز است از میان گروهها و احزاب مختلف که آمادگی خودرا برای اداره جامعه برای یک دوره معین اعلام و برنامه های خودرا به اطلاع افکار عمومی رسانده اند یک گروه را انتخاب می کنند. این گروه یا حزب اگر در دوره ای که مطابق قانون اجزای دولت با همه اختیارات رادرست دارند در بهبود روزگار شهروندان کامیاب باشند برای یک دوره دیگر انتخاب می شوند. در دوره های اخیرتر وبرای اینکه رسوب قدرت دردست یک فرد راه را برای اصلاح نبندد یک نفر نمی تواند بیش از دودوره پشت سرهم ، رییس دولت باشد. این روی زیبای دموکراسی و ضرورت تاسیس نهاد اجرایی است و می تواند برای آدمیان روش کارآمدی باشد تا دردهای کهنه و دردهای نو پدید خود را با اختیارات دولت و دستگاههای دولتی به مرور کاهش دهد.
اما روی بد این سکه که کمتر دیده شده و بر اثر مرور زمان به پدیده ای شرور تبدیل شده است، پدیدار شدن دیوان سالاری خودخواه و برهم زننده آسایش وآرامش ذهنی شهروندان در بخش های گوناگون است. این دیوان سالاری و اداره کنندگان آن آزمند انه پس از رسوب در نهادهای دولتی و بدون توجه به اینکه از شهروندان دستمزد می گیرند تا تنگناهای آنها را برطرف کنند از ضعف قانون ، گرفتاری و ناآگاهی شهروندان در شناخت حق و حقوق خویش استفاده نادرست کرده و به مرور به سدراه فعالیت های اقتصادی و فرهنگی تبدیل می شوند. این وضعیت در همه جامعه ها کم یا زیاد دیده می شود و در برخی از جامعه ها مثل جامعه ایرانی به چند دلیل دیوان سالاری به پدیده ای خودخواه تبدیل شده است. یک دلیل اصلی و تاریخی این بوده و هست که شان نهاد دولت بسیار بالاتر از شان نهادهای مدنی مثل خانواده و بنگاه تلقی دیده شده و می شود. دلیل دیگر بی نیازی نهاددولت به طور نسبی از منابع مالی مردمی است. دولت در همه دهه های سپری شده نفت خام می فروخته و بخش چاق و فربهی از آن را به دولت و نهادهای دولتی می داده است. به این ترتیب بوده و هست که زیرمجموعه های دولت در ایران خودرا عقل کل و ارباب مردم پنداشته و با گروههای اجتماعی برخوردی برپایه ارباب – رعیتی داشته و متاسفانه هنوز نیز دارند.
تجربه نشان داده است هرگاه منابع حاصل از صادرات نفت کاهش و سهم بخش های دیوان سالاری قص پیدا کرده است دیوان سالاری خودخواه و آزمند به این فکر افتاده است برای ادامه حیات خود راههای کسب درآمد پیدا کند . به این ترتیب بوده و هست که در یک نیم قرن اخیر هردستگاه دولتی برای روز مبادای بی پولی خود پدیده دادن امتیاز به شهروندان را اختراع کرده است. به طور مثال یک زیر مجموعه دولتی با دادن یا پس گرفتن امتیاز واردات نخ ، پنبه ، ماسوره و دستگاه ریسندگی ، پشم و الیاف به متقاضیان تولید پوشاک امتیاز می دهد و آنها را ملزم می کند از دستورها اطاعت کنند تا امتیاز داده شده پس گرفته نشود. این داستان اما به همین جا خاتمه پیدا نمی کند و یک نهاد دیگر دولتی دستور می دهد باید برای بسته بندی و زدن و حک آرم ونشان و بسته بندی همان پوشاک باید از آنها مجوز بگیرنددرغیر این صورت چنان می کنند و چنین خواهند کرد. ان داستان غم انگیز اسیرکردن کسانی که سرمایه گذاری کرده اند ازسوی دیوان سالاران در دهه های تازه سپری شده به یک سد بزرگ کار و رقابت ایران با رقبای منطقه ای تبدیل شده و شرایط به نفع رقیب شده است. در شرایطی که دست کم از شروع دهه 1370 و سپری شدن روزگار دوران جنگ تحمیلی جامعه ایرانی در کلیت خود به این نتیجه رسیده اییم که باید از ضخامت و گستردگی دیوان سالاری بکاهیم تا راه برای نفس کشیدن فعالان تولید باز شود اما دیوان سالاری براساس همان پندارهای قبلی و با ترفندهای خاص دردوره های اززمان خود را پنهان و هرگاه احساس کرده است می تواند دوباره به میدان بیایداین عمل را انجام داده است.
درحالی که دولت یازدهم یکی از برنامه های اصلی خودرا مقررات زدایی و حذف دستورهای پرشمار و بازدارنده دستگاههای گوناگون قرداده بود و باهمکاری شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی قصد خودرا اعلام و اجرایی کرده است اما دیوان سالاری سرسخت هنوز در اندیشه این است مناسبات منسوخ ارباب – رعیتی را زنده کند.به این دستور اکید که در همین روزهای اخیر به سازمان توسعه تجارت ارسال شده است توجه کنید:" دفتر تبلیغات و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اطلاع می رساند بنگاهها قبل از اقدام به چاپ و تکثیر لفاف و بسته بندی در داخل و خارج ازکشور نیازمند اخذ تاییدیه لازم می باشند". به این ترتیب و برپایه یک گروه کوچک از دیوان سالاران به تنگ آمده ازبی پولی یاکم پولی اخیر به دلیل بسته شدن شیر پول نفت با صدوراین ابلاغیه و دستور، هزاران تولید کننده و عرضه کننده کالا برای زدن برچسب به کالای خود و بسته بندی آنها را ملزم می کند باید به همین چند دیوان سالار محترم مراجعه کنند درغیر این صورت لابد برخورد خواهدشد. این گروه کوچک مستقر در یک دفتر از دفاتر و معاونت های یک نهاد مرتبط با فرهنگ نمونه ای از دیوان سالاری اقتدارگرای ایرانی است که سرسختانه در برابر دگرگونی های ایران ایستاده و می خواهند دوباره به ارباب تبدیل شوند. در حالی که بیش از 4 سال است برخی دستتگاههای دولتی با همه نیرو تلاش دارند این مقررات بازدارنده و برهم زننده تعادل در کسب و کار شهروندان را شناسایی کنند اقدام این دفتر نشان می دهد هنوز راه درازی در پیش است تا آنها شناسایی و در یک پروسه کوتاه مدت برچیده شود. باید درذهنیت های معتقد به ارباب بودن نهاددولت دربرابر بنگاهها ، خانواده و احزاب به مثابه ستون های جامعه مدنی دگرگونی دامنه دار و ژرف ایجاد شود تا شاهد صدور چنین دستورهایی از سوی یک دفتر در یک وزارتخانه نباشیم.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.