زمزمه‌هايي كه همچنان ادامه دارد

آیا فیسبوک در ایران رفع فیلتر می شود؟

ساعت 24-رفع فیلتر فیس‌بوک چند صباحی است که دوباره ازسوی کاربران و برخی مسوولان مطرح شده است، مساله‌یی که بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید بسیاری از کاربران امیدوار به رفع این شبکه اجتماعی بودند، چراکه رییس‌جمهور در دوران تبلیغات انتخاباتی‌اش صراحتا از رفع فیلتر فیس‌بوک سخن به میان آورد و اتفاقا از این شبکه اجتماعی در اطلاع‌رسانی دیدگاه‌هایش در دوران انتخابات بسیار استفاده کرد.

div align="justify">رفع فيلتر فيس‌بوك چند صباحي است كه دوباره ازسوي كاربران و برخي مسوولان مطرح شده است، مساله‌يي كه بعد از روي كار آمدن دولت تدبير و اميد بسياري از كاربران اميدوار به رفع اين شبكه اجتماعي بودند، چراكه رييس‌جمهور در دوران تبليغات انتخاباتي‌اش صراحتا از رفع فيلتر فيس‌بوك سخن به ميان آورد و اتفاقا از اين شبكه اجتماعي در اطلاع‌رساني ديدگاه‌هايش در دوران انتخابات بسيار استفاده كرد. با شروع كار دولت جديد و ايجاد صفحه‌هاي رسمي برخي وزرا، رفع فيلتر فيس‌بوك و برخي ديگر از شبكه‌هاي اجتماعي ازجمله توييتر قوت بيشتري گرفت. محمدجواد ظريف به‌عنوان وزير امورخارجه با راه‌اندازي صفحه فيس‌بوك و توييتر در مقطعي كه مذاكرات صورت مي‌گرفت گزارش‌هايش را در فيس‌بوك منتشر مي‌كرد و در روزهاي حساس اقدام به توييت كردن مي‌كرد و كاربران با لايك و كامنت‌هايي كه مي‌گذاشتند از اين اقدام هوشمندانه وزير امور خارجه از استفاده مثبت اين شبكه سخن مي‌گفتند. مساله‌يي كه بعدها منجر شد تا ظريف از واژه ديپلماسي عمومي در شبكه‌هاي اجتماعي ياد كند.

اين رويكرد باعث شد تا ميليون‌ها كاربر اين ابتكار عمل وي را تحسين كنند، چراكه در همين مدت كوتاه، صفحه فيس‌بوك او از چند ده هزار عضو عبور كرده و در زماني كوتاه، يك رسانه بزرگ شد رسانه‌يي كه علاوه بر كاربران اصحاب رسانه نيز به آن مراجعه مي‌كردند. به‌دنبال راه‌اندازي و فعال شدن صفحه وزير امور خارجه برخي وزرا و مسوولان نيز اقدام به راه‌اندازي صفحه فيس‌بوك خود كردند و درحالي كه زمزمه‌هايي از رفع فيلتر فيس‌بوك به گوش مي‌رسيد، اين خبر اما در حد خبر باقي ماند و فيس‌بوك رفع فيلتر نشد.

درحالي كه رفع فيلترينگ فيس‌بوك هر از گاهي ازسوي كاربران مطرح مي‌شد اما با گذشت ۲سال از عمر دولت هنوز فيس‌بوك رفع فيلتر نشده است، اما به‌نظر مي‌رسد اقداماتي در اين خصوص در حال انجام است چراكه عضو كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه فضاي مجازي معتقد است در صورت برطرف شدن ايرادات گذشته فيس‌بوك كه منجر به فيلتر شدن اين شبكه مجازي شده بود، مي‌توان آن را رفع فيلتر كرد. محمدعلي اسفناني در گفت‌وگو با «خانه ملت»، درباره چگونگي روند رفع فيلتر فيس‌بوك، گفت: اگر وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات يا كساني كه از اين دست فضاهاي فيلتر شده استفاده مي‌كنند درخواست دهند، احتمالا موضوع رفع فيلتر فيس‌بوك نيز بررسي مي‌شود.

وي تصريح كرد: درصورتي كه ايرادات گذشته فيس‌بوك كه منجر به فيلتر شدن آن شده بود برطرف شده باشد، مي‌تواند نسبت به رفع فيلتر آن نيز اقدام كرد.

عضو كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه فضاي مجازي همچنين در برابر اين پرسش كه «آيا مي‌توان فناوري فيلتر محتواي مجرمانه را كه هم‌اكنون وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات روي اينستاگرام اعمال كرده، روي فيس‌بوك نيز اعمال كرد يا خير؟» پاسخ داد: اين فناوري مراحل آزمايشي خود را در اينستاگرام طي مي‌كند كه درصورت موفقيت‌آميز بودن مي‌توان آن را روي ساير فضاهاي مجازي نيز اعمال كرد.

اين صحبت‌ها در نخستين روز شهريور سال۹۴ مطرح شد و وزير ارتباطات با گذشت چندين روز به آن واكنش نشان داد و گفت: فيلترينگ شبكه‌هايي مانند فيس‌بوك و توييتر قبل از دولت يازدهم صورت گرفته و اكنون در اين زمينه برخي نمايندگان دولت به‌طور شفاهي صحبت‌هايي را مطرح كرده‌اند.

محمود واعظي درباره اينكه چندي پيش يكي از اعضاي كارگروه تعيين مصاديق مجرمانه رايانه‌يي اين‌گونه اعلام كرده بود كه اين احتمال وجود دارد كه با ارسال نامه درخواستي ازسوي وزارت ارتباطات، شبكه اجتماعي فيس‌بوك رفع فيلتر شود، به ايسنا گفت: اين صحبت‌ها ازسوي يكي از اعضاي اين كميته مطرح شده و به‌معناي نظر كلي كارگروه مربوطه نيست.

وي ادامه داد: وزارت ارتباطات زماني وارد عمل مي‌شود كه بيش از ۵۰درصد اطمينان داشته باشد كه نتيجه مثبتي حاصل مي‌شود. درخصوص اين موضوع نيز اگرچه برخي نمايندگان دولت به‌طور شفاهي صحبت‌هايي را مطرح كرده‌اند اما هنوز به‌طور رسمي مطلبي ارسال نشده است.

واعظي با تاكيد بر اينكه در اين زمينه كارگروه تعيين مصاديق مجرمانه رايانه‌يي تصميم‌گيرنده است و فعاليت مجدد اين شبكه‌ها بستگي به تجديدنظر اين كارگروه دارد، يادآور شد: اين مساله تنها به وزارت ارتباطات مربوط نمي‌شود چراكه ما تنها يك عضو در اين كميته داريم.

وزير ارتباطات بااشاره به طرح فيلترينگ هوشمند متذكر شد: تلاش داريم اين طرح هرچه سريع‌تر اجرايي شود و با عملياتي شدن فيلترينگ هوشمند، شايد كارگروه تعيين مصاديق مجرمانه رايانه‌يي در اين حكم تجديدنظر كند.

وي در ادامه متذكر شد: شبكه‌هاي اجتماعي همان‌طور كه فوايدي به‌دنبال دارند ممكن است آسيب‌هايي را نيز همراه خود داشته باشند اما وظيفه دولت آن است كه اين فوايد را براساس نياز مردم و ارتباط آنها افزايش داده و در مقابل جلوي آسيب‌ها و تهديدها را بگيرد.

وي همچنين اظهار كرد: براي اين كار تلاش‌هاي متعددي صورت گرفته اما در نخستين گام لازم است كه مردم را آگاه كنيم كه بدانند بدون كمك آنها مبارزه با آسيب‌هاي شبكه‌هاي اجتماعي امري سخت و دشوار مي‌شود، البته اين موضوع به آن معنا نيست كه ما وظايف خود را انجام ندهيم.

اما برخي كارشناسان شبكه و زيرساخت معتقدند كه استفاده از اين شبكه‌ها را نمي‌توان محدود كرد چراكه كاربران از راه‌هاي ديگري به اين شبكه‌ها استفاده مي‌كنند. علي شهسواري در اين خصوص به خبرنگار «تعادل» گفت: با روي كار آمدن دولت يازدهم بسياري بر اين اعتقاد بودند كه فيلترينگ برخي شبكه‌ها ازجمله فيس‌بوك رفع مي‌شود و تا حد زيادي از اين مساله مطمئن بودند، اما اين‌گونه نشد. وي افزود: دولت براي اين مساله بايد چاره‌يي بينديشد به‌طوري كه اقدام به طراحي و جايگزيني شبكه‌هاي اجتماعي فضاي مجازي با مشابه اين شبكه‌ها در خارج از كشور كند. هرچند در اين راستا قدم برداشته ولي به‌دليل ايمن نبودن اين شبكه‌ها و دارا بودن حفره‌هاي امنيتي كاربران از عضويت و راه‌اندازي صفحه در اين شبكه‌ها خودداري مي‌كنند.

وي به سرعت پايين پاسخگويي به خواسته‌هاي كاربران داخلي اشاره كرد و گفت: اين مساله باعث شده افراد سراغ شبكه‌هاي اجتماعي غيرداخلي بروند. وي به رفع فيلتر فيس‌بوك اشاره كرد و گفت: واقعيت اين است كه در عصر حاضر نمي‌توان جلوي استفاده مردم بسياري از فضاهاي مجازي و شبكه‌هاي ماهواره‌يي را گرفت. فيلترينگ هم به‌طور قطع راه‌حل مناسبي نيست، چراكه فيلتر كردن برخي شبكه‌هاي اجتماعي در فرصتي كوتاه باعث صدمه به بخش‌هاي متكي به ICT مي‌شود، باتوجه به اينكه براي بسياري از شبكه‌هاي اينترنتي پروتكل‌هاي پيچيده‌يي نوشته شده است، فيلتر‌ كردن آنها باعث مي‌شود اطلاعاتي كه قرار نيست فيلتر‌ شوند نيز قابل دسترسي نباشند.

شهسواري خاطرنشان كرد: صحبت‌هاي وزير ارتباطات تاحدودي مي‌تواند اميدوار‌كننده باشد چراكه خبر از اقداماتي براي رفع فيلتر اين شبكه اجتماعي مي‌دهد، اما به‌طور قطعي اعلام نشده است. وي در خاتمه گفت: بايد به كاربر اين اجازه داده شود كه از ميان شبكه‌هاي خارجي و داخلي خود اقدام به انتخاب كند و اين مساله را فراموش نكنيم كه هنوز طراحي و امنيت در شبكه‌هاي داخلي آن‌گونه كه بايد نيست. فراموش نمي‌كنيم همين چند وقت پيش اطلاعات كاربران ايراني در يكي از شبكه‌هاي داخلي كه به‌راحتي هك شد و لو رفت.

در هر صورت هنوز مشخص نيست كه آيا فيس‌بوك رفع فيلتر مي‌شود يا خير؟ مساله‌يي كه با روي كار آمدن دولت يازدهم بسياري از كاربران اميد به رفع فيلتر آن دارند.