رفتن به محتوا
تلویزیون سام با ۲ سال ضمانت سام سرویس
کد خبر 119017

کاسنی نمونه ای از ارتباط منطقی بین طب سنتی ایران و علم روز

img alt="کاسنی نمونه ای از ارتباط منطقی بین طب سنتی ایران و علم روز" src="http://vista.ir/include/articles/images/b1e3101f65fa61cfdc4dbd7ae5ec135c.jpg" />

● مقدمه
فاصله بین طب سنتی ایران در زمان های درخشش فکر و اندیشه در ایران گذشته و پزشکی امروز آنقدر زیاد است که بعضی عکس العمل های منفی در مورد طب سنتی کاملا طبیعی به نظر می رسد. در هر صورت راه برخورد منطقی با یک مساله علمی نفی آن نیست بلکه عقل سلیم حکم می کند که در مورد آن تفکر کرده و راه های حل آن یکی پس از دیگری تا رسیدن به پاسخ آزمایش شود. ناگفته نماند که بعضی از پزشکان عاشق ایران گذشته و حال تلاش های غیر قابل توصیف جهت وصل تاریخ علمی گذشته و امروز مبذول کرده اند و می کنند. آنها معتقدند که راه درمان بیماری های انسانی از شناخت بهتر شخصیت چند بعدی ایشان (مادی و معنوی) می گذرد. گروه دیگری که در این تلاش عظیم، برای پیوست مجدد یافته های گذشته با علم روز نقش ایفا می کنند، داروسازها می باشند. آنها کاملا واقفند که هر ترکیب شیمیایی که وارد بدن انسان می شود فعل و انفعالات خاص خودش را بدنبال خواهد داشت خواه غذا باشد یا دارویی ساخت کارخانه دارویی یا ترکیب طبیعی استخراج شده از یک گیاه دارویی باشد. داروسازان می دانند که برخلاف آنچه که در دو قرن اخیر جا افتاده بود، بهترین اثر دارویی همیشه با ترکیبات سنتز شده و خالص نیست و در بسیاری از موارد یک عصاره خام ( حاوی چندین ترکیب گیاهی) اثرات بسیار ملایم تر و مفید تر نشان می دهد. در این مقاله یکی از گیاهان دارویی شناخته شده در طب سنتی و طب جدید به نام کاسنی مورد بررسی قرار می گیرد. ابتدا استفاده از این گیاه در طب سنتی مطرح، سپس استفاده های پزشکی امروز از این گیاه بررسی می شود. در پایان تلاش های صورت گرفته برای استاندارد سازی این گیاه در داخل کشور و نکته های جدید که در این تحقیق بدست آمده گزارش می شود.
● کاسنی چیست؟
بهتر است ابتدا به معرفی کاسنی بپردازیم هرچند اغلب مردم ایران حداقل یکبار کاسنی را دیده و مصرف کرده اند. کاسنی با نام علمی (Cichorium intybus) گیاهی علفی و دارای ساقه هایی است که در حالت وحشی به ۵/۰ تا ۵/۱ متر می رسد که اگر پرورش یابد از دو متر نیز تجاوز می کند. ریشه ای قوی و دراز به رنگ قهوه ای دارد. برگهای آن متناوب و پوشیده از تارهای فراوان در اطراف و گلبرگهای میانی است. قسمت مورد استفاده کاسنی، برگ، ریشه و دانه آن است. ساقه کاسنی باریک، استوانه ای و دارای انشعابات کم در ناحیه مجاور راس است، به طوری که منحصرا در قسمت های انتهایی ساقه، شاخه هایی با حالت فاصله دار از محور اصلی در گیاه دیده می شود. این گیاه برگهای متناوب و پوشیده از تارهای فراوان در اطراف رگبرگ میانی دارد و شکل ظاهری برگهای قاعده ساقه آن با بقیه فرق دارد. گلهای زیبا و آبی رنگ کاسنی در تابستان از تیرماه تا شهریورماه ظاهر می شوند و چون به تعداد زیاد و به شکل فاصله دار در طول محور دراز ساقه و انشعابات آن شکفته می شود، از این جهت منظره بسیار زیبا به گیاه می بخشند. کاسنی در تمامی قسمتهای ایران در شمال و سواحل دریای خزر، آذربایجان، خراسان و حتی سیستان رویش دارد و کلیه قسمتهای این گیاه به خصوص ریشه و برگها اثر دارویی دارند. ریشه و برگهای این گیاه اثر تقویت کننده معده، تصفیه کننده خون، ملین و تب بر دارند و از آنها به عنوان اشتهاآور در ضعف دستگاه هضم، درمان قولنج های کبدی، نارسایی کبد و اخلاط خونی استفاده می شود.
● کاسنی در متون طب سنتی ایران:
این گیاه دارویی در متون و منابع طب سنتی ایران نیز به نحو دقیق تعریف و توصیف شده است و از دوران پیش از اسلام تاکنون همواره به مثابه گیاه درمانی شناخته می شده است. و اهمیت آن به اندازه ای بوده است که ابن سینا پزشک بزرگ مسلمان در مورد گیاه کاسنی و خواص آن رساله ای نوشته است. در اینجا به تعدادی از متون طب سنتی ایران که به کاسنی پرداخته اند می پردازیم.
● رساله الهندبا حکیم ابوعلی سینا (۳۷۰ هجری قمری)
این رساله به زبان عربی نوشته شده، و در آن به خواص، فواید و موارد استعمال کاسنی پرداخته شده است.
▪ در شاهنامه حکیم فردوسی (قرن ۴هجری قمری) در مورد کاسنی چنین آمده است:
به نزدیک خاتون شد آن چاره گر تبه دید بیمار او را جگر
بفرمود تا آب نار آورند همان تره جویبار آورند
کجا تره کاسنی خواندش تپش خواست کز قلب بنشاندش
به فرمان یزدان چو شد هفت روز شد به آن دخت چون ماه گیتی فروز
▪ محمود بن محمد چغمینی (قرن ۸ هجری قمری) در کتاب «قانونچه در طب» در مورد نحوه کاربرد و فواید کاسنی می نویسد:
-در درد کبد اگر با سرخی رنگ و امتلا بدن همرا باشد. علاجش زدن رگ باسلیق،‌ دادن شیره کاسنی با سکنجبین بزوری، مالیدن صندل سفید با گلاب و کافور به ناحیه کبد و نوشاندن جو آب و سکنجبین و خوراندن نان با آبغوره است.
▪ در کتاب مخزن الادویه تالیف محمد حسین شیرازی(قرن ۱۳ هجری قمری) در مورد کاسنی اینگونه آمده است:
«کاسنی که به عربی آن را هندبا گویند نباتی است که دراکثر بلاد می روید. و دو نوع بری و بستانی دارد.
- خواص: مفتح،‌ مسکن حدت صفرا و خون و تشنگی،‌ مالیدن آب برگ آن به پیشانی خواه به تنهایی و یا با سرکه و صندل جهت صداع گرم صفراوی مفید است. آشامیدن آن جهت تفتیح سده کبد و طحال ‌و استسقای حار و تفتیح سدد احشا و عروق و تقویت جگر تسکین حرارت خون و غثیان مستعمل و هرچه تلخ تر باشد تاثیر آن در رفع سدد و امراض کبد بیشتر است.
- سید اسماعیل جرجانی در ذخیره خوارزمشاهی (قرن شش هجری قمری ) برای درمان استسقا اشاره دارد به نسخه ای که منسوب به طبیب مشهور ایرانی محمد بن زکریای رازی است در این نسخه آمده است برای درمان استسقا از ریوند چینی، عصاره غافث، تخم کاسنی، تخم کرفس و هفت برک هر یک به مقدار معین، شربت درست کرده و هرهفته به بیمار بدهند.
کاربرد امروز
▪ مصارف امروزی کاسنی بیشتر بر ریشه و ماده موثره اینولین متمرکز است. اینولین موجود باعث تکثیر افزایش فلور روده ی بدون بهم زدن اکوسیستم فردی می شود این اثر در سال ۲۰۰۰ میلادی توسط آژانس ایمنی بهداشت مواد غذایی کشور (AFSSA)فرانسه به تایید رسیده است.
▪ مطالعات اخیر بر روی ماده موثره اینولین اثرات کاهش چربی خون و ضد مسمومیت کبدی نیز نشان می هد.
▪ با توجه به مجموعه تحقیقاتی که در طب سنتی و طب جدید امروزه انجام گرفته است می توان خواص زیر را برا این گیاه بیان کرد:
▪ تمام قسمت های کاسنی مخصوصاً ریشه و برگ آن، محرک صفرا است و به عمل هضم کمک می کند و اثر آن در نارسایی های کبدی، قولنج های کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز است.
▪ ریشه و برگ های آن، در بهبود تب ها، یرقان (زردی) و انسداد مجاری صفراوی مفید است.
▪ اگر آب پخته کاسنی را با سکنجبین میل کنید بهترین داروی تب های طولانی و مداوم است.
اساده از عرق کاسنی برای کلسترول خون، خارشهای پوستی، طراوت و شادابی پوست و جوش صورت توصیه می شود. از دم کرده برگهای تازه کاسنی و یا جوشانده برگهای خشک و یا دم کردن گلهای کاسنی نیز می توان استفاده کرد.
در اینجا دیگر به قسمت آزمایش اشاره ای نمی شود و به قسمتی از نتایجی که در این پژوهش بدست آمد اشاره می شود.
▪ گیاه کاسنی دارای خواص بسیاری است و همواره نسبت به این خواص نوعی آگاهی وجود داشته است.
▪ این آگاهی امروزه به مثابه پاره ای از فرهنگ ایرانی درآمده و مردم ما رویکرد مثبتی نسبت به این گیاه دارند. معمولا اغلب عطاری ها محصولات این گیاه را بصورت عرقیات و ترکیب با گیاهان دیگر بصورت پودر یا کپسول برای درمان بکار برده و عرضه می کنند و از گیاهان پر فروش عطاری هاست.
▪ علاوه بر ارزش های درمانی کاسنی به مثابه پاره ای از طب سنتی ایران دارای ارزش نمادین می باشد.
▪ ارزش فرهنگی امتیاز خاص طب سنتی است که آن را از طب جدید جدا می سازد.
▪ آنچه که در طی این پژوهش حاصل شد اثبات علمی استفاده های این گیاه در طب سنتی است. چراکه مقدار زیاد اینولین در کاسنی موجب مدر بودن آن می شود و از طریق دفع کلیوی و صفرا سموم بدن را دفع می کند.
▪ این تحقیق اهمیت ریشه کاسنی در درمان بیماری های کبدی و صفراوی به خوبی نشان می دهد. با توجه به اهمیت کبد در تصفیه بدن از سموم و کمبود داروهای کبدی در کشور به نظر می رسد زمینه کاری برای تهیه فراورده های متعدد از این گیاه با ارزش موجود می باشد.

http://tim۳۷۴۵.blogfa.com/
نوشته شده توسط شیدا حافظی

نظرات کاربران
نظر شما

ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.

تازه‌ترین خبرها