دکتر علی فرحبخش
نیرنگ پوپولیسم در انتخابات دوازدهم
ساعت 24-پوپولیسم یک دکترین سیاسی است که در آن عوام توسط یک گروه نخبه خاص مورد سوءاستفاده قرار میگیرند. پوپولیسم همچون ظرفی است که میتواند توسط یک ایدئولوژی مظروف از چپ تا راست یا حتی میانه مورد بهرهبرداری قرار بگیرد. در آمریکای لاتین معمولا پوپولیسم توسط احزاب چپ به کار گرفته میشود؛ در حالی که پوپولیسم اروپایی و اکنون در آمریکا، متناظر با تفکراتی از جناح راست است.
در روسیه نیز ولادیمیر پوتین این بار پوپولیسم را بر پایههای ناسیونالیسم روسی استوار ساخته است و بهواسطه سیاستهای سرکوبگرانه و ایجاد رکود اقتصادی نه فقط دوقطبی بزرگی را در داخل روسیه ایجاد کرده است، بلکه به احیای جنگ سرد در روابط غرب و شرق دامن زده است.حکومتی که اکنون به جای دموکراسی براساس «جودوکراسی» اداره میشود؛ زیرا برخی از صاحبمنصبان قدرتمند روسیه از همبازیهای پوتین در مسابقات جودو بودهاند و در عرصه قدرت نیز همچون تشک تاتامی از وی تبعیت کامل دارند. در ترکیه نیز پوپولیسم بر شانههای ناسیونالیسم ترکی به همراه رگههایی از اسلامگرایی استوار شده است. رفراندوم اخیر ترکیه نیز که با پیروزی میلیمتری اردوغان همراه بود، این کشور را نیز همچون روسیه به سوی دو قطبی خطرناکی رهنمون کرده است و همانند روسیه با تنشهای بزرگی با اتحادیه اروپا روبهرو ساخته است. پیروزی در انتخابات اخیر بهنوعی تاجگذاری اردوغان بود که تضمینی برای تداوم حکومت وی تا سال 2029 محسوب میشود.تحولات انتخاباتی اخیر نشان میدهد پوپولیسم به تدریج ریشههای خود را در انتخابات کشورهای غربی توسعهیافته نیز میدواند. شاید قویترین و غیرمترقبهترین شاهد این ویروس رو به تزاید را بتوان در رفراندوم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا دید؛ جایی که کمپین گروههای جوان، تحصیلکرده و ساکن شهرهای بزرگ با اختلافی میلیمتری در مقابل گروههای مسنتر، کمتر تحصیلکرده و ساکن شهرهای کوچک سر تعظیم فرود آورد. الگویی که تا حد زیادی به رفتار انتخاباتی در رفراندوم اخیر ترکیه شباهت دارد. طرفداران خروج از اتحادیه اروپا، نوستالژی بریتانیای کبیر را در ذهن مردم تداعی میکردند، بدون آنکه برنامه مشخصی برای دستیابی به آن ارائه کنند یا هزینهها و منافع آن را سبک و سنگین کرده باشند. طلاقی که اکنون با صورتحساب 60 میلیارد یورویی اتحادیه اروپا روی میز بریتانیا قرار دارد و ترزا می را وادار به استعفا برای برگزاری انتخابات زودهنگام کرده است. دومین و شاید بزرگترین شوک پوپولیسم در انتخاباتی نواخته شد که قدرتمندترین فرد جهان را در عرصه سیاسی انتخاب میکند. این انتخابات نفسگیر در شرایطی به نفع دونالد ترامپ به پایان رسید که یک سال قبل از آن کمتر فردی شانسی برای وی یا دیدگاهش برای پیروزی در انتخابات متصور بود. در اینجا هم باز الگوی رفراندوم برگزیت و همچنین ترکیه قابل لمس بود که شکست جوانان تحصیلکرده مرکزنشین را در برابر میانسالان کمتر تحصیلکرده در حاشیه شهرها نشان میداد. ترامپ اگرچه نماینده حزب محافظهکار جمهوریخواه بود، ولی به روشنی نشان داد که فردی ساختارشکن است و بیش از آنکه بتواند نظم جدیدی را نوید بدهد، به دنبال فروریختن نظم فعلی است. سیاستهایی که در همین 100 روز اول ریاستجمهوری بسیاری از طرفداران وی را به ورطه ناامیدی کشانده است. مارین لوپن نیز در انتخابات فرانسه با سوارشدن بر امواج ترس از تروریسم اعلام کرده است که زنگ تفریح برای مهاجران به پایان رسیده است و فرانسه باید با خروج از اتحادیه اروپا خود را برای بازگشت به دوران پرافتخار گذشته آماده کند.امواج سهمگین پوپولیستهای چپ و راست که اکنون در اقصی نقاط جهان وزیدن گرفته است، میتواند در ایران نیز زنگهای هشدار را هم برای مردم و هم برای سیاستگذارانی به صدا درآورد که زخمهای سنگین پوپولیسم در یک دوره هشت ساله در آن التیام نیافته است. اکنون که مناظرات انتخاباتی در شرف آغاز است باید توجه همه را به این مهم جلب کرد که اگرچه شعارهای جذاب میتواند در کوتاهمدت مردم را بفریبد یا حتی رفاه گذرایی برای آنان فراهم کند، ولی در بلندمدت همه این دستاوردها از بین خواهد رفت و واقعیت خود را بر شعار تحمیل خواهد کرد. پوپولیسم همچون داروی توهمزایی است که اگرچه در کوتاهمدت میتواند به مصرفکننده آن شادی و شعف زائدالوصفی ببخشد، ولی در بلندمدت سیستم بدن را مختل میکند، شرایطی که بیمار عاجز نه قادر به ترک است و نه میتواند با بیماری خود کنار بیاید.
ساعت 24 از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.